W projektowanie uchwały tworzącej park kulturowy Historycznego Centrum Warszawy stołeczny konserwator zaangażował grono miejskich ekspertów: historyków sztuki, architektów, specjalistów od zielni miejskiej, prawników i zarządców terenów. Zwieńczeniem tych prac jest wydana 3 kwietnia 2023 r. pozytywna opinia Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Know-how
W listopadzie 2017 roku Rada Warszawy podjęła uchwałę o intencji rozpoczęcia prac nad utworzeniem parku kulturowego, który chroniłby krajobraz kulturowy Historycznego Centrum Warszawy. Realizacją tego zadania zajęło się Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków.
W pierwszej kolejności zdefiniowaliśmy najistotniejsze wartości krajobrazu kulturowego historycznego centrum i stworzyliśmy listę zainteresowanych stron - właścicieli, zarządców, w tym biur i jednostek urzędu, inwestorów, mieszkańców i użytkowników. Pomogło nam to zdiagnozować zróżnicowane potrzeby, zagrożenia i opracować sposoby ich wyeliminowania.
Od samego początku prac nad parkiem kulturowym systematycznie dokumentowaliśmy pozytywne i negatywne elementy miejskiego krajobrazu. Przeanalizowaliśmy też różnorodne doświadczenia i strategie zarządcze innych parków kulturowych. Najbliższe idei i celom Historycznego Centrum Warszawy okazały się parki kulturowe Wrocławia, Krakowa i Poznania, z którymi nawiązaliśmy cenne relacje.
Zespół ds. parku kulturowego
Latem 2018 roku określiliśmy wstępnie granice projektowanego parku kulturowego i zebraliśmy przedstawicieli biur i jednostek Urzędu Miasta, którzy utworzyli nasz zespół doradczy. Razem z szerokiej puli tematów wybraliśmy zadania priorytetowe i rozpoczęliśmy prace nad treścią uchwały.
Wiosną 2019 roku zorganizowaliśmy cykl spotkań z właścicielami i zarządcami nieruchomości, przedsiębiorcami, restauratorami, przedstawicielami instytucji kultury i mieszkańcami. Dały nam one cenną informację zwrotną, która wpłynęła na kierunek prac nad uchwałą.
Od tego momentu skupiliśmy się na drobiazgowych pracach nad treścią uchwały. Na bieżąco konsultowaliśmy kolejne rozdziały z urzędowym zespołem doradczym. Jesienią 2021 roku projekt wyruszył w obieg po biurach urzędu.
Plany miejscowe i plan ochrony
Równolegle do prac nad uchwałą współpracowaliśmy z Biurem Architektury i Planowania Przestrzennego (BAiPP) Urzędu Miasta. Wiemy bowiem, że jak najszybsze uchwalenie na terenie parku kulturowego przemyślanych planów miejscowych pogodzi ochronę dziedzictwa kulturowego z potrzebami użytkowników i inwestorów. Przygotowujemy więc na bieżąco wytyczne i opiniujemy projekty planów przygotowywane przez BAiPP.
Jesienią 2021 roku przeanalizowaliśmy plany ochrony istniejących parków kulturowych. Opracowaliśmy konspekt tego dokumentu dla Historycznego Centrum. Określiliśmy ile miejsca poświęcimy poszczególnym tematom.
Skuteczna ochrona
Projekt uchwały tworzącej park kulturowy Historycznego Centrum Warszawy 3 kwietnia 2023 r. został pozytywnie zaopiniowany przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (MWKZ). Uzyskanie opinii wojewódzkiego organu ochrony zabytków to nie tylko narzucony ustawą obowiązek. Zgodne stanowisko środowiska konserwatorskiego w kwestii ochrony wartościowego krajobrazu kulturowego Historycznego Centrum to podstawa sukcesu przyszłego parku.
Stanowiąca akt prawa miejscowego uchwała o parku kulturowym będzie cennym narzędziem nie tylko dla samorządu, ale też dla służb konserwatorskich. Stanie się praktycznym sposobem ochrony pomnika historii Historycznego zespołu miasta Warszawy. Ułatwi wydawanie decyzji konserwatorskich w sprawach dotyczących m.in. lokalizacji ogródków gastronomicznych, nośników reklamowych czy obiektów małej architektury. Co niezwykle istotne, odciąży wydział kontroli MWKZ.
Doświadczenia Krakowa, Wrocławia i Poznania pokazują, że park kulturowy szybko i skutecznie radzi sobie z nielegalnymi stoiskami handlowymi, szpecącymi urządzeniami technicznymi czy blokującymi chodniki potykaczami. Współpraca ze strażą miejską daje znacznie lepsze efekty niż długotrwałe procedury kontrolne urzędów konserwatorskich i nadzoru budowlanego.
