Podziemny, ceglany korytarz długi na 63 metry, półkoliście sklepiony znajduje się na terenie historycznego założenia Gucin-Gaju. Do czego służył, kiedy go wybudowano, jak pierwotnie wyglądał? Zakończone w lipcu 2024 r. badania archeologiczne przybliżają nas do odpowiedzi na te pytania.
Archeologiczne badania wykopaliskowe w pobliżu jedynego widocznego na powierzchni elementu korytarza przeprowadził Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego we współpracy z Biurem Stołecznego Konserwatora Zabytków. Był to kolejny etap badań nad podziemnym korytarzem znajdującym się w zboczu skarpy w bliskim sąsiedztwie kościoła św. Katarzyny. Obecnie po powojennej zmianie stosunków własnościowych i granic miasta, zabytek znajduje się na terenie Ursynowa, choć historycznie Gucin-Gaj związany był z dobrami wilanowskimi, których centrum był pałac w Wilanowie. Założenie jest częścią krajobrazu kulturowego Wilanowskiego Parku Kulturowego.
Najnowsza technologia w zabytkowym korytarzu
W 2021 r. na zlecenie BSKZ w korytarzu zostały przeprowadzono specjalistyczne badania. Opracowano inwentaryzację przy użyciu skanera 3D. Udokumentowano wnętrze obiektu wraz z 47 siedmioma łukowo sklepionymi niszami. Pozyskany materiał stanowi podstawę dla wszystkich kolejnych działań.
Bez archeologa ani rusz
Kluczowym elementem rozpoznania historii obiektu były przeprowadzone badania archeologiczne. Wyznaczony do badań obszar miał wymiary 5x5 metrów i zlokalizowano go przy obecnym wejściu do podziemnego korytarza. Prace nie dotyczyły wnętrza obiektu. W trakcie badań odsłonięto mury okalające wejście, które najprawdopodobniej były efektem przebudowy korytarza w XIX w.
Największą niespodzianką okazał się odkopany fragment ceglanego muru ze stopniem, który prawdopodobnie jest elementem pierwotnego wejścia do korytarza.
Niezwykle ciekawie prezentuje się również materiał archeologiczny pozyskany z wykopu. Najstarsze zabytki datowane są nawet na czasy wczesnego średniowiecza. Znaleziono także monety z XVII wieku.
Tajemnica jeszcze nierozwikłana
Fragment korytarza w wschodniej części jest zasypana. Rozpoznanie tego obszaru jest kluczowe dla pełnego poznania kształtu obiektu, jego nieznanych do tej pory elementów architektonicznych i określenia pierwotnej funkcji. Wiele wskazuje, że jesteśmy coraz bliżej potwierdzenia XVII-wiecznego pochodzenia korytarza. Najprawdopodobniej była to cysterna gromadząca wodę, która zasilała powstający kilka kilometrów dalej pałac w Wilanowie należący do króla Jana III Sobieskiego. Dalsze badania pokażą czy te przypuszczenia się potwierdzą.
O zagadkowej historii korytarza i planach badawczych pisaliśmy już wcześniej. W 2023 roku budowla była jednym z tematów Warszawskiej Konferencji Konserwatorskiej „Podziemne miasto”. Zachęcamy do zapoznania się z materiałami na naszej stronie.
