Elizeum to jeden z najbardziej tajemniczych zabytków Warszawy. Zbudowane pod koniec XVIII wieku było miejscem przyjęć i zabaw. Właśnie zakończono prace nad udrożnieniem górnego wejścia do groty, który zapewni lepszą wentylację historycznego obiektu.
Na zdjęciu: Nowe górne wejście do Elizeum. Fot. BSKZ
Dwukondygnacyjną, podziemną grotę kazał wybudować w skarpie w latach 1776-78, według projektu Szymona Bogumiła Zuga, książę Kazimierz Poniatowski (brat króla). Zlokalizowane jest w parku Na Książęcem (obecnie park Rydza Śmigłego przy ul. Książęcej) i było jednym z pawilonów ogrodowych dawnego założenia.
Elizeum pierwotnie miało trzy wejścia: jedno przez sztuczną grotę (już nie istnieje), drugie wychodziło na sadzawkę (dziś jedyne wejście), trzecie przez wewnętrzną klatkę schodową i podziemny korytarz, prowadzące do Domku Imama (obecnie nieistniejącego).
Domek Imama, odległy o 60 metrów od głównej groty, pełnił rolę kuchni, w której przygotowywano potrawy na przyjęcia organizowane w Elizeum przez księcia Poniatowskiego.
Elizeum będzie miało lepszą wentylację
Podczas niedawno zakończonych prac odsłonięto częściowo zasypany otwór górnego wejścia. Wykonano niezbędne przemurowania oraz wstawiono kratę i wewnętrzne stalowe drzwi, które będą zamykane na zimę. W trakcie prac odkryto bruk przed wejściem do groty oraz murki oporowe. Wszystkie te elementy zostały zachowane.
Udrożnienie wejścia na górny korytarz pozwoli zwiększyć cyrkulację powietrza wewnątrz Elizeum. Jest to ważne z uwagi na duże zawilgocenie cegły, z której wymurowana jest podziemna grota. Swobodny przepływ powietrza poprawi warunki klimatyczne w obiekcie. Prace zostały przeprowadzone przez Zarząd Zielni m.st. Warszawy.
Po śmierci księcia w 1800 r. Elizeum przestało pełnić rolę miejsca salonu książęcego i stało się magazynem wykorzystywanym na beczki z piwem, potem jako lodownia szpitala św. Łazarza. Przejście z górnego korytarza funkcjonowało jeszcze w 1 ćw. XX, a następnie zostało zamurowane i częściowo zasypane. Obecnie je przywrócono.
Badania warunków klimatycznych
Osiemnastowieczna podziemna grota księcia Kazimierza Poniatowskiego wciąż czeka na kompleksowy remont. Dotychczas, aby zmniejszyć bardzo wysokie zawilgocenie we wnętrzu budowli, w dolne wejście wstawiono kratę umożliwiającą dopływ powietrza. Otwory wentylacyjne przykryto daszkami, by powstrzymać napływ wody opadowej do wnętrza.
Obecnie obiektem administruje Zarząd Zieleni. Natomiast Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków od kilkunastu lat systematycznie monitoruje stan techniczny zabytku oraz zleca opracowania i konieczne ekspertyzy. Jeszcze w tym roku planujemy wykonać całoroczny monitoring warunków klimatycznych wewnątrz Elizeum oraz zbadać system historycznych kanałów wentylacyjnych.
Więcej o Elizeum pisaliśmy na naszej stronie.
