Elizeum było podziemnym salonem, w którym w XVIII wieku swoich gości przyjmował Kazimierz Poniatowski, królewski brat. Po śmierci fundatora bogato zdobiona grota popadła w zapomnienie, była wykorzystywana niezgodnie z przeznaczeniem, w końcu całkowicie zapomniana. Niestety z jej dawnego wystroju nie zachowało się prawie nic.
Na zdjęciu fragment polichromi w Elizeum. Fot. BSKZ
Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków wspólnie z Zarządem Zieleni na jesieni 2021 roku planuje konserwację fragmentu pasmowej trójkolorowej polichromii z groty Elizeum przy ul. Książęcej 2. Najlepiej zachowana część zostanie przeniesiona na niezależne podłoże i poddana zabiegom ratunkowym. Dodatkowo w laboratorium zostanie przebadany skład warstwy malarskiej, aby określić rodzaj pigmentów i spoiw użytych do farb, co w przyszłości pomoże odtworzyć ich technologię.
Elizeum zostało zaprojektowane przez wybitnego architekta Szymona B. Zuga, jako podziemny salon księcia Kazimierza Poniatowskiego w parku Na Książęcym (obecnie park im. Rydza Śmigłego przy ul. Książęcej). Niegdyś wnętrze groty było bogato dekorowane freskami, kolumnami, rzeźbami, sztukateriami. Jednakże w wyniku niewłaściwego użytkowania obiektu od śmierci księcia w 1800 roku oraz wielu zaniedbań doszło do znacznej destrukcji wnętrza. W ciągu ostatnich dwustu lat wskutek porastania przez drzewa i krzewy prawie całkowitemu zniszczeniu uległa warstwa izolacji z gliny, którą grota była obłożona od zewnątrz. To ostatecznie doprowadziło do destrukcji historycznego wystroju.
Obecnie wnętrze Elizeum pozbawione jest dekoracji, a jedynymi świadkami dawnej świetności są odciski kasetonów dekorujących sklepienie, fragmenty tynku w bocznym korytarzu imitującego sztuczną skałę oraz fragment trójbarwnej polichromii w układzie pasowym na ścianie górnego korytarza.
Mury Elizeum są silnie zawilgocone co negatywnie wpływa na zachowane resztki tynków, w tym polichromii, która stopniowo blednie. Uznano, że jej przeniesienie pozwoli na uratowanie fragmentu polichromii przed niszczącymi czynnikami, a w przyszłości będzie stanowiło podstawę do rekonstrukcji wystroju.
