Wyczółki, Grabów, Potoki, Gać, Chomiczówka, Kawęczyn, Pyry, Wolica, Zagóźdź, to niektóre nazwy wsi i osad, które zostały po 1951 r. włączone w granice Warszawy. Często posiadają kilkusetletnią historię, jednak ich wiejski krajobraz stopniowo zacierany jest przez współczesną wielkomiejską zabudowę.
Na zdjęciu domek stojący przy ulicy Puławskiej 340a, Ursynów. Fot. BSKZ
We współczesnej, nowoczesnej Warszawie możemy odnaleźć relikty dawnych wsi. Proste, drewniane wiejskie domy, nakryte dwuspadowym dachem, stanowią dziś świadectwo pierwotnego charakteru rejonów miasta, gdzie stoją. Nieliczne dawne siedliska posiadają wciąż pierwotną zabudowę gospodarczą – drewniane stodoły i obory.
Większość zachowanych do dziś domów pochodzi z lat 20. i 30. XX wieku. Ich elewacje pokryte są zwykle szalunkiem o poziomym i pionowym układzie, który przykrywa drewnianą konstrukcję ścian. Domy te pozbawione są wyrafinowanych dekoracji, ale niekiedy właściciele zdobili ich elewacje prostym, drewnianym, zgeometryzowanym detalem.
Obiekty te to ostańce zabudowy wiejskiej powszechnej niegdyś w krajobrazie podwarszawskim. Nie ze względu na architektoniczną formę, lecz z uwagi na historyczny kontekst, są dziś często jedynymi śladami podstołecznych wsi. W gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy zostało ujętych około 25 obiektów, które mają szansę na przetrwanie pośród wielkomiejskiej zabudowy.
Prezentujemy kilka z nich z dzielnic: Bielany, Mokotów, Ursynów, Wawer i Wilanów.
