Model pracy w programie

Fotografia przedstawia dziewięć splecionych ze sobą dłoni

Szkoła Przyjazna Prawom Człowieka to systemowy program skierowany do warszawskich szkół podstawowych, którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa uczniów i uczennic poprzez wspieranie budowania pozytywnych relacji rówieśniczych oraz przeciwdziałanie wykluczeniu, dyskryminacji i przemocy.

Kryzys bezpieczeństwa w szkołach ma swoje daleko idące konsekwencje dla zdrowia i życia młodych ludzi – kryzys zdrowia psychicznego i fakt, że rocznie na świecie samobójstwa popełnia tylu młodych ludzi, że „znika” średniej wielkości szkoła – nierzadko łączy się z doświadczaniem przemocy psychicznej, relacyjnej, w tym cyberprzemocy. Przeciwdziałanie wykluczeniu i przemocy wymaga nie tylko wzmocnienia regulacji prawnych chroniących uczennice i uczniów przed tymi zjawiskami. Wymaga również podjęcia przez całą społeczność szkolną zdecydowanych i konsekwentnych działań na poziomie systemowym, które wspierane będą spójnym i szczelnym programem przeciwdziałania i reagowania na wszelkie przejawy agresji, przemocy, wykluczenia i dyskryminacji. Program „Szkoła Przyjazna Prawom Człowieka. Jak przeciwdziałać wykluczeniu i przemocy w szkole?” jest odpowiedzią Urzędu m.st. Warszawy na te potrzeby.

Pracując ze szkołami, bazujemy na modelu zaproponowanym przez profesora Jacka Pyżalskiego. Model ten opiera się na spójnym, planowym, systematycznym działaniu zespołowym całej społeczności szkolnej. Obejmuje równoległą i regularną pracę w dziesięciu kluczowych obszarach, ważnych w reagowaniu na dyskryminację, wykluczenie i przemoc oraz przeciwdziałaniu tym zjawiskom:

Diagnoza zachowań związanych z dyskryminacją, wykluczeniem i przemocą rówieśniczą w szkole, uwzględniająca perspektywę całej społeczności szkolnej (uczennic i uczniów, kadry pedagogicznej i administracyjnej, rodziców i opiekunów).
Integracja zespołów klasowych, umożliwiająca wzajemne poznanie się i budowanie konstruktywnych relacji rówieśniczych.
Ustalenie reguł – realnie funkcjonujących, współtworzonych przez uczennice i uczniów, sformułowanych na poziomie operacyjnym i odnoszących się do poziomu konkretnych zachowań regulujących wzajemne relacje i podmiotowe traktowanie wszystkich osób należących do społeczności szkolnej.
Uaktywnienie osób, które są świadkami przemocy i wykluczenia, uwzględniające różne strategie konstruktywnego reagowania na zachowania przemocowe, dyskryminację i wykluczenie (zachowanie młodych ludzi, którzy są świadkami, nigdy nie jest neutralne – ich bierność wzmacnia poczucie bezkarności, a nawet może doprowadzić do eskalacji negatywnych zachowań u osób stosujących dyskryminację, wykluczenie lub przemoc).
Praca z osobami stosującymi dyskryminację, wykluczenie lub przemoc i doświadczającymi dyskryminacji, wykluczenia lub przemocy, uwzględniająca przyczyny i skutki tych zachowań oraz strategie pracy i reagowania oparte na systemowym, konsekwentnym i spójnym działaniu i wsparciu.
Współpraca z rodzicami oparta na partnerstwie i współdziałaniu na rzecz dobra dzieci i młodzieży oraz ich bezpieczeństwa w szkole.
Rozwijanie umiejętności społecznych uczennic i uczniów, związanych z nauką komunikowania się bez przemocy, rozwiązywania sytuacji konfliktowych, pracy zespołowej, kształtowaniem postaw szacunku i empatii dla drugiego człowieka oraz odwagi cywilnej by reagować w sytuacjach, kiedy ktoś jest krzywdzony.
Edukacja na temat przemocy, wykluczenia i dyskryminacji, oparta na systematycznej pracy wychowawczej, dostarczaniu wiedzy na temat form dyskryminacji, wykluczenia i przemocy i sposobów reagowania na nie oraz rozwijaniu kompetencji społecznych wspierających oddziaływania profilaktyczne.
Reagowanie na przemoc, wykluczenie i dyskryminację z wykorzystaniem szkolnego systemu interwencji, uwzględniającego stopniowalność reakcji, analizę zachowań przemocowych i dyskryminujących, regularny monitoring oraz współdziałanie wszystkich członków społeczności szkolnej.
Rozwiązania prawne związane z uruchomieniem procedur o charakterze legalistycznym, angażujących podmioty zewnętrzne (w programie skupiamy się na działaniach, które obejmują pracę i rozwiązania na poziomie szkoły i społeczności szkolnej).

Kadra pedagogiczna i społeczność uczniowska otrzymają w ramach działań projektowych materiały edukacyjne, między innymi zeszyty ze scenariuszami zajęć, wspierające codzienną pracę wychowawczą oraz przeciwdziałanie i reagowanie na dyskryminację, wykluczenie i przemoc.

Ramy programu

Zaangażowanie całej społeczności szkolnej.
Dobra diagnoza – właściwe narzędzia, diagnozowanie problemów istotnych z perspektywy podejmowania skutecznych działań związanych z przeciwdziałaniem dyskryminacji, wykluczeniu i przemocy.
Prymat rozwiązań wychowawczych (związanych z systematyczną pracą wychowawczą i profilaktyczną) nad prawnymi.
Monitoring programu i ewaluacja oddziaływań programu.
Praktyczne szkolenia kadry pedagogicznej i administracyjnej.
Zaangażowanie i współodpowiedzialność rodziców i opiekunów – włączenie w procesy edukacyjne i działania.
Nastawienie na wszystkie osoby zaangażowane w procesy związane z reagowaniem na dyskryminację, wykluczenie i przemoc oraz przeciwdziałanie tym zachowaniom (potencjalne osoby stosujące przemoc, osoby doświadczające przemocy, świadków).
Nastawienie na budowanie norm i kompetencji społecznych przez wszystkie osoby zaangażowane w procesy związane z reagowaniem na dyskryminację, wykluczenie i przemoc oraz przeciwdziałanie tym zjawiskom.
Zajmowanie się wszystkimi typami dyskryminacji, wykluczenia i przemocy (w tym cyberprzemocą).
Działanie na wczesnych etapach – kiedy pojawiają się pierwsze przejawy dyskryminacji, wykluczenia, agresji, przemocy.
Działanie w codzienności (nieakcyjne) o charakterze systemowym.
Działanie nastawione zarówno na czynniki ryzyka i doraźne reagowanie, jak i na czynniki chroniące i profilaktykę.
Działanie traktujące dyskryminację, wykluczenie, przemoc rówieśniczą jako element całego systemu szkolnego związanego z oddziaływaniami wychowawczymi (na przykład w powiązaniu z budowaniem zespołów klasowych, integracją, rozwiązywaniem konfliktów).
Budowanie w szkole spójnego i konsekwentnie działającego szkolnego systemu związanego z budowaniem i wzmacnianiem konstruktywnych relacji rówieśniczych.

Informacje o programie