14 marca, w święto liczby π odbyło się spotkanie z Urzędem Statystycznym w Warszawie poświęcone najnowszej publikacji pt. „Panorama dzielnic Warszawy w 2021 r.” Była to okazja do zaprezentowania obrazu zróżnicowania Warszawy w odniesieniu do najważniejszych wymiarów życia społecznego i gospodarczego m.in. pod względem: rozwoju ludnościowego (w tym wskazania, które dzielnice się starzeją szybciej niż inne), aktywności zawodowej i działalności gospodarczej, dopasowania infrastruktury społecznej (żłobki, przedszkola, szkoły) do potrzeb czy migracje wewnętrzne.
Jaka panorama miasta wyłania się z danych statystycznych? Miasta aktywnego demograficznie – 7 z 18 dzielnic zaludniało się w wyniku przyrostu naturalnego lub migracji (Ursus, Włochy, Białołęka, Wilanów, Wesoła, Wawer, Żoliborz). Przy czym w dwóch dzielnicach – Wilanowie i Wawrze – widoczny jest największy wzrost dzieci w wieku 7-14 lat. W ciągu 3 lat w Wilanowie liczba ta wzrosła prawie o 44% (Wawer – blisko 18%). W 11 dzielnicach ubytek mieszkańców miał charakter naturalny. W największym stopniu dotyczyło to seniorów. Większość miejsc pracy (3/4 podmiotów gospodarki narodowej) jak, a więc i pracujących znajduje się w lewobrzeżnej części Warszawy. To tylko kilka podstawowych informacji. W publikacji możemy znaleźć dane dotyczące dzielnic w 14 obszarach począwszy od środowiska, poprzez rynek pracy, edukację, mieszkalnictwo, po finanse. Szczegółowe informacje opatrzone komentarzem analitycznym można znaleźć pad adresem: https://warszawa.stat.gov.pl
Prezentowana publikacja stała się kanwą do dyskusji o tym, jakich danych potrzebujemy i jak je faktycznie wykorzystujemy w urzędzie do diagnozowania i planowania rozwoju dzielnic.
Wspólnie dostrzegamy stale rosnącą potrzebę gromadzenia coraz większej liczby danych, które pozwalają prowadzić szczegółowe analizy. Oznacza to konieczność zbierania licznych danych na tym najniższym poziomie agregacji. Trzeba wiedzieć jednak, o czym przypomniał Tomasz Zegar, że każda statystyka publiczna działa w określonym środowisku prawnym i społecznym. Jak w wielu innych obszarach życia społecznego, potrzeby najczęściej rosną szybciej niż możliwości ich zaspokojenia. Jak zaznaczył przedstawiciel Urzędu Statystycznego, rosnąca presja i oczekiwania w stosunku do statystyki publicznej zapoczątkowują zmiany, choć dzieje się to wolniej niż pojawiające się pytania dotyczące rzeczywistości, którą chcemy rozumieć i kształtować. Mimo to, przeszukując Bank Danych Lokalnych możemy znaleźć prawie 1200 wskaźników dla każdej dzielnicy.
Warto wiedzieć, że poza licznymi publikacjami Urzędu Statystycznego w Warszawie jak m.in. informacje statystyczne, roczniki, wyniki prac eksperymentalnych, jest wiele innych źródeł administracyjnych, z których możemy czerpać informację o Warszawie. Są to zarówno rejestry rządowe (prowadzone przez ministerstwa czy Narodowy Bank Polski, ZUS/KRUS) jak i samorządowe (prowadzone przez urzędy marszałkowskie). Można powiedzieć, że problemem nie tyle jest brak danych, ile brak ich należytego uporządkowania, przetwarzania i udostępniania.
O innym ważnym problemie nierozerwalnie związanym z danymi jak rzetelność, jakość i użyteczność była mowa w drugiej części spotkania podczas dyskusji panelowej. Wzięli w niej udział: Tomasz Zegar (Kierownik Mazowieckiego Ośrodka Badań Regionalnych Urzędu Statystycznego w Warszawie), dr Mirosław Grochowski (Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych), Norbert Szczepański (Burmistrz Dzielnicy Wawer) oraz Olaf Osica (Dyrektor Biura Strategii i Analiz).
Podczas żywej dyskusji poruszono wiele ciekawych wątków dotyczących zapotrzebowania na dane i ich sposobów wykorzystywania, zmian i możliwości, jakie przynoszą nowe technologie jako alternatywnego sposobu uzupełniania danych, w szczególności danych rzeczywistych. Jednym z ważnym wątków była jakość i użyteczność danych dostarczanych przez statystykę publiczną.
Jakość zbieranych danych zależy po części od tego jak przygotowywane są sprawozdania, które stanowią jedno z podstawowych źródeł statystyki publicznej oraz od jakości rejestrów, z których statystyka korzysta. Jakość tych danych determinuje możliwości ich wykorzystania. A dane te są ważnym elementem wykorzystywanym w planowaniu rozwoju dzielnicy i jak zaznaczył Burmistrz Dzielnicy Wawer, nabierają większego znaczenia kiedy wychodzimy poza zapewnianie podstawowych warunków życia w dzielnicy przechodząc do programowania usług i ich dostosowaniu do lokalnych potrzeb. Ich rzetelność ma szczególne znaczenie, jeżeli chcemy planować działania w dłuższym horyzoncie czasowym. Dane statystyczne, na co zwrócił uwagę Burmistrz Dzielnicy Wawer, dają też możliwość pozycjonowania się względem innych dzielnic czy gmin. To pokazuje jak potrzebne są takie publikacje jak Panorama dzielnic Warszawy. Choć w przypadku dzielnic obrzeżnych Warszawy również ważna jest możliwość porównania z innymi gminami, które swoją charakterystyką są do nich bardziej zbliżone niż centralne dzielnice Warszawy. A to wymaga już nie tylko wskaźników, ale też odpowiednich narzędzi, które w elastyczny sposób umożliwią samodzielne tworzenie zestawu tych wskaźników.
Jako Korpus analityków korzystamy z danych statystycznych, wskaźników w swojej codziennej pracy i zachęcamy innych również do zaglądania w dane. „Panorama dzielnic Warszawy w 2021 r.” może być do tego dobrym pretekstem.
