Polityka kulturalna

Różnorodność, otwartość, odpowiedzialność, wolność i zakorzenienie – te wartości zostały zapisane w nowej polityce kulturalnej Warszawy. Dokument został przyjęty 5 sierpnia 2020 roku Zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawynr 1007/2020. W pracach nad jego stworzeniem uczestniczyli przedstawiciele i przedstawicielki wielu środowisk kultury, dzielnic, instytucji, organizacji pozarządowych oraz szkół artystycznych. Odbyły się także warsztaty z udziałem mieszkańców.

Kultura jest podstawą więzi międzyludzkich, ważnym instrumentem rozwoju demokratycznego społeczeństwa oraz źródłem nowatorstwa w różnych sferach naszego życia. To ona tworzy zasób znaczeń i symboli, za pomocą których rozpoznajemy swoje miejsce w świecie, budujemy relacje z innymi, rozwijamy poczucie przynależności, negocjujemy podzielane wartości i możemy wyobrażać sobie wspólną przyszłość. Miejsca, w których żyjemy, dzięki kulturze mogą się stawać miejscami wspólnymi – otwartymi na różnorodność oraz na dialog i spór. Kultura umożliwia spotkanie i współdziałanie, ale też samorealizację i ekspresję twórczą, jest źródłem energii, kreatywności i przyjemności. Dostarcza narzędzi do rozumienia procesów zachodzących w świecie, ale jest też przestrzenią wytchnienia, kontemplacji, beztroski i radości. Pozostaje w bezpośrednim związku z naszym twórczym potencjałem, niezależnie od tego, w jakiej dziedzinie rozwijamy aktywność i jak ten rozwój definiujemy.

Polityka kulturalna jako dokument przedstawia wizję kultury służącej celom strategicznym miasta w długofalowej perspektywie czasowej. Wyznacza horyzont myślenia o kulturze w kontekście rozwoju Warszawy, potrzeb jego mieszkanek i mieszkańców oraz wyzwań, przed jakimi stawia nas współczesność.

W dokumencie „Polityka kulturalna m.st. Warszawy” zawarta jest diagnoza obecnej sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej, która wpływa na działalność kulturalną. Zapisy polityki stanowią wytyczne dla programów wykonawczych przygotowywanych przez biura Urzędu m.st. Warszawy w ramach realizacji „Strategii #Warszawa2030”.

Polityka określa trzy priorytety w myśleniu o kulturze i działalności kulturalnej w Warszawie:

Wolna kultura

Ochrona kultury jako przestrzeni wolności i wyobraźni.

Kultura jest laboratorium wyobraźni pozwalającym zdobywać wiedzę o świecie i myśleć o rzeczach nie do pomyślenia. Niezależność i swoboda działalności artystycznej oraz potrzeba ekspresji podlegają ochronie. Poszukiwania artystyczne są wspierane niezależnie od pozycji twórców i twórczyń w hierarchii.

Edukacja: kompetencje i uczestnictwo

Uznanie kultury za narzędzie edukacji kształtujące kompetencje, postawy uczestnictwa oraz sposoby mówienia o świecie.

Zgodnie ze Strategią #Warszawa2030 to „mieszkańcy są siłą sprawczą stolicy”. Kultura uczestnictwa jest zatem kulturą sprawczą i wolną. Uczestnictwo to dotyczy nie tylko korzystania z oferty kulturalnej, ale szerzej – udziału w procesie kulturotwórczym prowadzącym do integracji społecznej i budowania postaw obywatelskich. Działania edukacyjne i artystyczne nakierowane są na uświadamianie wartości angażowania się w kulturę i na kształcenie kompetencji – odbiorczych, twórczych, ale też w szerokim sensie komunikacyjnych i obywatelskich.

Troska o środowisko pracy i życia

Dostrzeżenie roli kultury jako znaczącego wymiaru przyjaznego środowiska społeczno-przyrodniczego.

Warszawa bliskiej przyszłości jest miastem ekologicznym. Ekologia rozumiana jest tu szeroko jako całość środowiska społeczno-przyrodniczego, w którym funkcjonują mieszkanki i mieszkańcy. Ta troska o siebie nawzajem i o środowisko opiera się na współpracy i współdzieleniu. Dzięki temu wszyscy – zarówno osoby, które są warszawiakami od pokoleń czy dekad, jak i te, które związały swoje życie z miastem niedawno – czują się w Warszawie „u siebie”. Kultura jest przestrzenią wspólną, a nie zbiorem nisz i środowisk. Różne grupy o odmiennych potrzebach i interesach znajdują w kulturze przestrzeń do ich wyrażania i prowadzenia sporu.

Dokument jest także deklaracją wartości i zasad związanych z rozumieniem i funkcjonowaniem kultury w Warszawie. Wartości określają podstawę ideową, na której powinna opierać się działalność kulturalna. Zasady podstawowe określają reguły współpracy pomiędzy władzami samorządowymi a stroną społeczną. Szczegółowe zasady przypisane do poszczególnych wartości wskazują możliwe sposoby ich realizacji w działaniach kulturalnych.

Podstawową wartością w polityce kulturalnej Warszawy jako miasta wielu kultur jest różnorodność. Tworzy ona dynamiczną konstelację z pozostałymi czterema wartościami: otwartością, odpowiedzialnością, wolnością i zakorzenieniem. Wartości te wzajemnie się przenikają i pozostają w dynamicznych zależnościach. Mają różne natężenie, ale żadna z nich nie występuje pojedynczo; należy je rozpatrywać jako relacyjną całość – nie ma wolności bez odpowiedzialności, różnorodności bez wolności czy zakorzenienia bez otwartości.

Poprzedni dokument, który wyznaczał kierunki warszawskiej polityki kulturalnej: Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020.