Proces podejmowania uchwał, czyli ogół wszystkich czynności dokonywanych w Radzie Miasta i poza nią, w celu podjęcia uchwały, określony został szczegółowo przede wszystkim w Statucie m.st. Warszawy. Proces ten, nazywany procesem legislacyjnym, składa się z kilku etapów.
INICJATYWA PODJĘCIA UCHWAŁY
Aby proces legislacyjny mógł się rozpocząć, konieczne jest wniesienie projektu uchwały do Rady. Mogą to uczynić tylko określone podmioty – PODEJMOWwnioskodawcy, którym przysługuje prawo inicjatywy podjęcia uchwały lub stanowiska, są nimi:uPrzewodniczący Rady Miasta, u komisja Rady, u grupa co najmniej pięciu radnych,u Prezydent, u rada dzielnicy na zasadach i w trybie określonych w uchwale Rady Miasta, u grupa mieszkańców, o której mowa w ustawie o samorządzie gminnym oraz w ustawie o samorządzie powiatowym, posiadających czynne prawo wyborcze do wyboru organu stanowiącego, na zasadach i w trybie określonych w uchwale Rady Miasta.Projekty uchwał składa się w formie pisemnej na ręce Przewodniczącego Rady. Ze względu na bardzo dużą liczbę projektów, dla ułatwienia prac, każdemu projektowi zostaje nadany indywidualny numer druku.Wnosząc projekt, wnioskodawca wskazuje sprawozdawcę, czyli swego przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania go w pracach nad tym projektem. Każdy projekt musi zawierać uzasadnienie, które wyjaśnia m.in. potrzebę i cel podjęcia uchwały, przedstawia przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, wskazuje źródła finansowania. Projekt musi być również zaopatrzony w opinię prawną dotycząca zgodności uchwały z przepisami prawa oraz opinię skarbnika odnoszącą się do konsekwencji dla budżetu miasta.Rozpatrzenie projektu uchwały przez Radę odbywa się w dwóch czytaniach. Nazwa „czytanie” wzięła się stąd, iż dawniej na sali obrad czytano cały projekt.
PIERWSZE CZYTANIEOdbywa się ono na posiedzeniu plenarnym Rady lub na posiedzeniu komisji właściwej dla danej problematyki wynikającej z projektu. Z uwagi na znaczne obciążenie porządku dziennego posiedzeń Rady regułą jest przeprowadzanie pierwszego czytania na posiedzeniu komisji, decyzję w tej sprawie podejmuje przewodniczący Rady. Pewne projekty uchwał, ze względu na swoją wagę muszą być zawsze procedowane w pierwszym czytaniu na posiedzeniu Rady. Są to projekty uchwał w sprawie budżetu, Wieloletniej Prognozy Finansowej, o udzieleniu Prezydentowi wotum zaufania oraz w sprawie absolutorium dla Prezydenta. Pierwsze czytanie projektu uchwały obejmuje uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, debatę w sprawie ogólnych zasad projektu oraz pytania radnych i odpowiedzi wnioskodawcy. Tylko podczas pierwszego czytania mogą być zgłaszane poprawki i autopoprawki do projektu. Po zakończeniu prac komisja opracowuje sprawozdanie z pierwszego czytania zawierające jej opinię o projekcie, poprawki i opinię wnioskodawcy co do ich przyjęcia, a także wnioski mniejszości, o ile zostały zgłoszone.
Drugie czytanie
Czytanie to zawsze jest przeprowadzane na sesji Rady i obejmuje przedstawienie Radzie sprawozdania komisji o projekcie uchwały, a w dalszej kolejności przeprowadzenie debaty dotyczącej projektu. Drugie czytanie kończy się głosowaniem, które musi być przeprowadzone w ustalonej kolejności. Najpierw przeprowadza się głosowanie nad wnioskami o odrzucenie projektu lub odesłanie go do komisji (o ile zostały zgłoszone), następnie jeżeli podczas drugiego czytanie zostały zgłoszone poprawki, to radni głosują w odpowiednim porządku nad tymi poprawkami, przyjmując je lub odrzucając. Jeżeli istnieje taka potrzeba, to możliwe jest zwrócenie projektu wnioskodawcy w celu jego uzupełnienia, bądź pozyskania uzgodnień z dodatkowymi podmiotami. Na koniec odbywa się głosowanie nad projektem w całości, wraz z ewentualnymi zmianami wynikającymi ze zgłoszonych autopoprawek oraz przegłosowanych poprawek.Co do zasady Rada przyjmuje uchwałę zwykłą większością głosów (liczba głosów „za” jest większa niż „przeciw”), w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby radnych (czyli 30 radnych). Następnie Przewodniczący Rady ogłasza wyniki głosowania i w tym momencie projekt staje się już uchwałą. Wszystkie uchwały są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej, a dodatkowo uchwały będące aktami prawa miejscowego w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego.