Zanim logotypy stały się nieodłącznym elementem identyfikacji wizualnej, miasta posługiwały się herbami. Nie bez przyczyny wiele miast europejskich swoje znaki promocyjne buduje w oparciu o historyczne herby i z powodzeniem wykorzystuje taką właśnie identyfikację w komunikacji z odbiorcami.
Opracowanie znaków promocyjnych dla jednostek miejskich nigdy nie było zadaniem łatwym. Miasta chcą mieć logotypy nie tylko nowoczesne, atrakcyjne i unikalne, ale także takie, które będą nadążały za ich bieżącymi wyzwaniami i potrzebami. Logo, aby spełniało swoje funkcje, powinno odzwierciedlać wartości i korespondować z wizerunkiem miasta.
Najczęściej spotykanym rozwiązaniem przy tworzeniu logo dla miasta jest ogłoszenie konkursu lub zaproszenie do współpracy specjalistów: projektantów, artystów czy agencji kreatywnych. W wyniku tej współpracy powstają identyfikacje dostosowane do najnowszych trendów i bieżących wyzwań. Moda i trendy w projektowaniu graficznym nie mogą oczywiście stanowić jedynej podstawy dla miejskiego logotypu. Znak taki niesie ze sobą dużo szersze znaczenie niż chociażby znaki komercyjnych marek czy usług. Za brandem (ang. marką) miasta kryje się cały wachlarz skojarzeń, emocji i wartości związanych z danym miejscem.
Nie da się oddać charakteru miasta zapominając o jego przeszłości. Dlatego miasta sięgają do tradycji i często wybierają historyczny herb jako podstawę swojego znaku promocyjnego. W dalekiej przeszłości tworzenie herbów miast związane było z nadawaniem praw miejskich. Na przestrzeni wieków, wokół herbów budowały się treści, które niosą ze sobą silny przekaz tożsamości i przynależności terytorialnej. Zawiera się w nich poczucie dumy, szacunek dla historii i dziedzictwa miasta. Herb jest dla wspólnoty znakiem rozpoznawalnym, w oczywisty sposób powiązanym z funkcjami reprezentacyjnymi miasta.
Współczesne logotypy wielu europejskich miast, w tym również miast polskich, bazują na symbolice herbowej. Wśród licznych przykładów znajdują się Oslo, Sztokholm, Helsinki, Paryż, Amsterdam czy Wiedeń. Znaki stworzone na potrzeby działań promocyjnych tych miast bazują na połączeniu tradycyjnej symboliki oraz nowoczesnych trendów marketingowych z obszaru projektowania graficznego. To połącznie umożliwia zwizualizowanie charakteru miejsca i buduje spójną opowieść o mieście. Prosta, nowoczesna forma oraz czytelność znaków skutecznie oddziałują na skojarzenia, wyobraźnię i emocje odbiorców. Przyjrzyjmy się kilku przykładom.
Paryż
Logo stolicy Francji oparte jest na historycznym, ponadtysiącletnim symbolu Paryża przedstawiającym łódź. Motto miasta brzmi Fluctuat Nec Mergitur, co oznacza “rzuca nim fala, lecz on nie tonie”. Właściciele identyfikacji mówią, że jest ona spotkaniem z mieszkańcami Paryża oraz wszystkimi ludźmi, którzy dokładają starań, aby poprawić codzienne życie paryżan i wzmocnić aurę tego miasta. Znak wspiera cechy Paryża: siłę i życzliwość, ale także dumę, piękno i różnorodność. Do przeprojektowania swojej tożsamości wizualnej miasto wybrało w 2019 roku agencję Carré Noir. W briefie kreatywnym punktem obowiązkowym było nawiązanie do nazwy miasta oraz historycznego atutu Paryża, czyli łodzi.
Oslo
Przed wprowadzeniem nowej identyfikacji w Oslo panował znany w wielu miastach bałagan związany z ogromną liczbą znaków. Do 2019 roku stolica Norwegii miała ich około 250. W efekcie tego bałaganu mieszkańcy Oslo często nie dostrzegli działań, jakie faktycznie były podejmowane przez instytucje miejskie. Oszacowano, że fragmentaryczne utrzymanie wszystkich marek kosztuje ponad 5 milionów dolarów rocznie. Dlatego miasto zdecydowało się na nową identyfikację wizualną opartą na jednym znaku, wspólnym dla wszystkich podmiotów. Rozwiązanie miało również na celu uproszczenie i zapewnienie elastyczności dla różnorodnych działań. Wypracowana identyfikacja spełnia wymagania uniwersalnego wzornictwa i dzięki temu, że jest oparta na herbie miasta, może być używana przez wszystkich interesariuszy. Nowym znakiem Oslo chce promować się jako miasto nowoczesne, oferujące światowej klasy usługi komunalne, a jednocześnie jako miasto z długą tradycją, która łączy wszystkich mieszkańców.
Sztokholm
Logotyp stolicy Szwecji został zaprojektowany dla wszystkich, którzy chcą wspólnie promować rozwój Sztokholmu jako regionu przyjaznego dla obszaru biznesu i turystyki. Znak przedstawia patrona miasta: świętego Eryka. Od czasów średniowiecznych jego postać pojawia się na pieczęciach i oznaczeniach herbowych. W nowej odsłonie znak otrzymał nowoczesną i bardziej czytelną formę, zestawioną z nazwą miasta. Aktualna do dziś identyfikacja wizualna została opracowana w 2013 roku przez Essen International, firmę konsultingową ds. marki z siedzibą w Sztokholmie. Na potrzeby identyfikacji został zaprojektowany także krój pisma o nazwie Stockholm Type, autorstwa Emmanuela Reya ze Swiss Typefaces.
Helsinki
Znak promocyjny Helsinek został zaprojektowany w 2017 roku w oparciu o najbardziej rozpoznawalny symbol miasta – tradycyjny herb. Nowa identyfikacja została wykonana tak, aby zapadała w pamięć oraz sprawdzała się w wielu wersjach językowych. Rebranding Helsinek miał na celu wykreowanie świeżej, nowej tożsamości miasta. Stolica Finlandii chce pokazywać się jako miasto, które szanuje przeszłość i jest jednocześnie nowoczesne oraz ponadczasowe. Identyfikacja musiała być elastyczna (znak w łatwy sposób dostosowuje się do potrzeb różnych nośników) i wszechstronna. Grupą docelową byli „wszyscy”, zarówno 40 000 pracowników urzędu miasta, mieszkańcy Helsinek a także pozostali Finowie, obcokrajowcy, turyści czy imigranci. Skala projektu była ogromna – odnowienie marki City of Helsinki było największym tego typu projektem, jaki kiedykolwiek przeprowadzono w Finlandii.
Więcej o identyfikacji wizualnej miast: Paryż, Oslo, Sztokholm, Helsinki.