Ustalanie wynagrodzenia
Przepisy wskazują na dwa podstawowe sposoby określania wynagrodzenia:
wynagrodzenie ryczałtowe – gdy ustalasz z usługodawcą cenę kwotowo i cena ta obejmuje wszystkie określone przez was prace.
Przykład:
Ustalasz z wykonawcą, że zapłacisz za wszystkie prace związane z remontem 10 000 zł, nie kalkulując tej ceny w odniesieniu do kosztorysu poszczególnych prac, lecz określając ją całościowo dla całego zakresu umowy łącznie.
wynagrodzenie kosztorysowe – gdy wynagrodzenie ustalane jest na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Wynagrodzenie to stosowane jest często przy naprawach samochodu, gdy na każdą czynność serwisu płacisz określoną cenę. W przypadku remontu z wynagrodzeniem tym mamy do czynienia wtedy, gdy wykonawca sporządza szczegółowy kosztorys wszystkich prac. Nawet, jeżeli w umowie zostanie wskazana cena całościowa wynikająca z kosztorysu, wynagrodzenie wyliczone w oparciu o zakres prac i zmieniające się w przypadku rezygnacji czy poszerzeniu zakresu pracy, jest wynagrodzeniem kosztorysowym.
Wybór jednego ze sposobów ustalenia wynagrodzenia ma istotne znaczenie z punktu widzenia ewentualnej możliwości zmiany wynagrodzenia.
Zmiana wynagrodzenia
Jeżeli umówisz się na wynagrodzenie ryczałtowe, podwyższenie tego wynagrodzenia jest praktycznie niedopuszczalne, nawet wtedy, gdy przy zawieraniu umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jedynie, taka nieprzewidziana zmiana warunków, w efekcie której usługodawca poniesie rażącą stratę, może uzasadnić podwyższenie ryczałtu lub rozwiązanie umowy.
Wykonawca, który zgodził się z tobą na wynagrodzenie ryczałtowe, nie może zatem jednostronnie zmienić jego wysokości, chociażby po rozpoczęciu prac okazało się, że musi wykonać jeszcze jakieś inne prace, konieczne do osiągnięcia ustalonego w umowie rezultatu. Zmiany wynagrodzenia może dokonać jedynie sąd i tylko wtedy, gdyby wykonawcy groziła rażąca strata w związku ze zmianą sytuacji, jaka nastąpiła od podpisania umowy. Istotna zmiana dotyczy wyłącznie zdarzenia zewnętrznego, niezależnego od wykonawcy i ciebie, którego to zdarzenia nie byliście w stanie obiektywnie przewidzieć w dacie zawarcia umowy. Takie zdarzenie to np. nagła zmiana warunków atmosferycznych, nieoczekiwany ponadstandardowy wzrost cen materiałów budowlanych, itp.
W przypadku wynagrodzenia kosztorysowego, istotne jest to, kto przygotowywał zestawienie planowanych prac. Jeżeli zestawienie przygotowywał konsument, jako zamawiający, wykonawca może żądać odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego. W sytuacji, gdy kosztorys przygotowywał sam wykonawca, będący profesjonalistą, może on żądać dodatkowego wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności przeprowadzenia prac dodatkowych. Jednak na wykonanie dodatkowych prac musi uzyskać zgodę zamawiającego.
Przykład:
Zleciłeś w warsztacie naprawę samochodu, która miała zgodnie z ustaleniami mechanika polegać na wymianie części X za 1000 zł i części Y za 1000 zł. W celu usunięcia usterki, konieczne było również wykonanie prac Z za dodatkowe 500 zł. Warsztat będzie mógł domagać się od ciebie zapłaty kwoty 2 500 zł (zamiast uzgodnionych 2 000 zł) tylko wtedy, gdy przed przystąpieniem do wykonania prac Z poinformował cię o konieczności ich wykonania, o dodatkowej cenie oraz gdy uzyskał od ciebie zgodę na dodatkową pracę.
Cenniki
W przypadku, gdy ceny usług nie są ustalane indywidualnie, w miejscu świadczenia usług (np. w warsztatach, salonach fryzjerskich i kosmetycznych) powinien znajdować się widoczny dla klientów cennik. Wówczas obie strony związane są tym cennikiem.
Jeżeli cennik nie został ci okazany do chwili rozpoczęcia świadczenia usługi, nie masz obowiązku uiszczenia ceny określonej w cenniku, lecz cenę, która jest przeciętną, zwykłą ceną dla usług tego rodzaju, a jeżeli nie jest możliwe określenie ceny w ten sposób – cenę odpowiadającą nakładowi pracy usługodawcy i poniesionym przez niego kosztom. Żeby uniknąć sporów, zawsze lepiej jest ustalić cenę usługi przed jej rozpoczęciem.
Podstawa prawna:
art. 628 Kodeksu cywilnego
art. 4 i 5 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.
Podstawa prawna:
art. 629 – 632 Kodeksu cywilnego.