Miejski Rzecznik Konsumentów w Warszawie przedstawiła Sądowi Najwyższemu stanowisko w sprawie wykładni przepisów prawa dotyczących kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych.
W związku z istniejącymi rozbieżnościami w orzecznictwie sądów powszechnych w sprawach dotyczących kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych, 29 stycznia 2021 r. Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego zwróciła się o rozstrzygnięcie przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego sześciu zagadnień prawnych.
- Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
- Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
W sprawie swoje stanowiska przedstawili Sądowi Najwyższemu: Przewodniczący KNF, Prezes NBP, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.
Stanowisko w tej sprawie postanowiła też zająć Miejski Rzecznik Konsumentów w m.st. Warszawie, która już od 10 lat wspiera konsumentów, korzystających z kredytów hipotecznych indeksowanych i denominowanych w walutach obcych.
Rzecznik opowiedziała się za zasadnością podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o następującej treści:
- W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, nie jest możliwe przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
- W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa nie może wiązać stron w pozostałym zakresie.
- W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa nie może wiązać stron w pozostałym zakresie.
- W przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
- Przedawnienie roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej w związku z niedozwolonym charakterem jej postanowień może rozpocząć bieg dla obu stron po podjęciu przez kredytobiorcę – konsumenta wiążącej (świadomej, wyraźnej i swobodnej) decyzji co do skutków związanych z abuzywnością.
- Jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta nie może żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę.
Termin posiedzenia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego wyznaczono na 2 września 2021 r.
Pełna treść stanowiska Miejskiego Rzecznika Konsumentów w załączeniu.