Projekty unijne i inne

Europa zmienia metropolię warszawską

wykres kołowy pokazujący wartości, o których mowa jest w artykule

Warszawa to europejska metropolia. Wielokierunkowy rozwój stolicy sprawia, że jest to miasto otwarte, przyjazne, funkcjonalne i nowoczesne, ukierunkowane na innowacyjne rozwiązania, zgodne z potrzebami społecznymi i poszanowaniem zrównoważonego środowiska. Dzięki temu Warszawa w ciągu ostatnich lat stała się europejską metropolią na miarę XXI wieku. Zmiany te nie byłyby możliwe bez wsparcia funduszy europejskich – najbardziej widocznej spośród wszystkich korzyści członkostwa Polski w UE.

Do tej pory stolica pozyskała (realizując ponad 810 projektów) z budżetu Unii Europejskiej ponad 18,1 mld zł, co w przeliczeniu daje aż 10 tys. zł na jednego mieszkańca. Jest to jeden z najwyższych wyników nie tylko w Polsce, ale i w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

zdjęcie ukazujące wejście do stacji metra Świętokrzyska, w tle Pałac Kultury i Nauki

Unijny Fundusz Spójności (FS), finansuje w Warszawie zarówno projekty z zakresu mobilności miejskiej, jak i większość projektów związanych z ochroną środowiska. Łączna kwota dofinansowania projektów z FS to ponad 14,6 mld zł. Priorytetem jest infrastruktura transportowa oparta głównie na niskoemisyjnym transporcie publicznym. Dlatego też największe środki przeznaczone są na rozwój komunikacji miejskiej, tak aby stała się ona dobrą alternatywą dla transportu indywidualnego. Najpopularniejszą warszawską inwestycją wspieraną ze środków FS jest budowa II linii metra i zakup nowoczesnego taboru (7,38 mld zł dofinansowania z trzech projektów). Metro jest niewątpliwie czynnikiem miastotwórczym a jednocześnie wprost wpisuje się w założenia przechodzenia na gospodarkę zeroemisyjną. Obecnie realizowany jest już III etap budowy drugiej linii metra wraz z zakupem niezbędnego taboru do jej obsługi. Ponadto, dofinansowane są projekty rozbudowy sieci tras tramwajowych, ekologiczne autobusy, kolej aglomeracyjna oraz ważne trasy drogowe.

zdjęcie ukazujące Bulwary Wiślane, w tle Zamek Królewski

Dzięki środkom unijnym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) zrealizowano efektowny projekt renowacji bulwarów wiślanych oraz przyciągający publiczność Multimedialny Park Fontann. Nad brzegiem Wisły powstaje Pracownia Przewrotu Kopernikańskiego – ośrodek badawczo-rozwojowy poświęcony innowacjom w edukacji. W ramach aktywności w nowo powstałym obiekcie przewidziano realizację eksponatów, zestawów edukacyjnych, scenariuszy zajęć i wiedzy na temat rozwoju kompetencji. Z kolei dla rozwoju stołecznego biznesu uruchomiono na Powiślu Centrum Przedsiębiorczości Smolna, a na Starej Pradze – Centrum Kreatywności Targowa. Przygotowany został także projekt bezpłatnych rozwiązań mobilnych, które ułatwią poruszanie się w przestrzeni publicznej, a także projekt dotyczący rozbudowy systemu alarmowania i ostrzegania ludności. Łączna kwota dofinansowania projektów z EFRR to ponad 2,5 mld zł.

liczna grupa osób w starszym wieku tańczących w plenerze
Autor: fot. Victoria Kolisnyk

Trzecim z najważniejszych unijnych źródeł wsparcia rozwoju Warszawy jest Europejski Fundusz Społeczny (EFS). Duży nacisk został położony m.in. na aktywizację społeczno-zawodową niepełnosprawnych mieszkańców stolicy, wsparcie usług opiekuńczych, a także pomoc rodzinom. Łączna kwota dofinansowania projektów z EFS to ponad 758 mln zł.

zdjęcie frontu kamienic na Starym Mieście, w których mieści się Muzeum Warszawy
Autor: fot. Grażyna Kułakowska

Pozostałe dofinansowanie projektów pochodzi z innych źródeł UE np. dotacji zarządzanych bezpośrednio przez Komisję Europejską, z których realizowane są projekty międzynarodowe.
Uzupełnieniem funduszy unijnych są środki z innych funduszy pomocowych Unii Europejskiej skierowane głównie na naukę, badania i rozwój. Ważne są także środki z tzw. Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego – w ramach którego Norwegia, Islandia i Liechtenstein przekazują wkład na realizację projektów o charakterze kulturalnym, edukacyjnym i społecznym. Dzięki tym środkom zmodernizowano kamienice na Starym Mieście, w których ma siedzibę Muzeum Warszawy. Pozyskano także wsparcie systemowe dla stołecznych Domów Pomocy Społecznej i przywrócono naturalne łąki nad brzegami Wisły.

mapa konturowa gmin i powiatów należących do metropolii warszawskiej

Unijne wsparcie obejmuje jednak nie tylko m.st. Warszawę, ale również całą warszawską metropolię. Odpowiedzią na wyzwania intensywnego rozwoju metropolitalnego są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne - specjalny instrument finansowy, wykraczający poza dotychczasowe schematy programowania funduszy unijnych. W jego ramach Warszawa we współpracy z 39 sąsiednimi gminami - przy wsparciu funduszy unijnych - realizuje projekty, których wspólnym celem jest niwelowanie problemów o skali ponadlokalnej oraz wykorzystanie wspólnego potencjału aglomeracyjnego, zarówno w zakresie infrastrukturalnym (trasy rowerowe, parkingi P+R), jak i gospodarczo-społecznym (e-usługi publiczne, edukacja dzieci i młodzieży, tworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3). W ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych metropolii warszawskiej samorządy podpisały umowy na dofinansowanie unijne na ponad 735 mln zł. W kolejnych latach planowany jest jej dalszy rozwój w ramach Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” poprzez aktywne angażowanie samorządów współtworzących metropolię warszawską w realizację zintegrowanych działań i przedsięwzięć, w większym niż kiedykolwiek zakresie w ramach Regionu warszawskiego stołecznego (Warszawa oraz 69 gmin i 9 powiatów).

zdjęcie mężczyzny z dzieckiem w trakcie kasowania biletu w komunikacji miejskiej

Rozpoczęły się również prace nad Planem Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, dokumentem strategicznym, który ma służyć poprawie mobilności mieszkańców całej metropolii warszawskiej. Zaplanowanie przyjaznej, bezpiecznej przestrzeni miejskiej uwzględniającej ekologiczne sposoby przemieszczania się (transport publiczny, rowerowy, pieszy) to warunek ubiegania się o środki z Unii Europejskiej – z funduszy polityki spójności w latach 2021-2027 w zakresie projektów, które dotyczą mobilności miejskiej.

grafika ilustrująca treść artykułu, rysunek konturów ludzi na tle ukraińskiej flagi

Aktualnie miasto stołeczne Warszawa mierzy się z licznymi wyzwaniami wspierającymi ukraińskich uchodźców poszukując możliwości uzyskania unijnego wsparcia na finansowanie działań w tym zakresie. Warszawska sieć pomocy obejmuje punkty informacyjne i specjalne infolinie, darmową komunikację miejską dla obywateli Ukrainy, miejsca w przedszkolach, szkołach i szpitalach, pomoc psychologiczną oraz miejsca noclegowe. Stolica organizuje także pracę setek wolontariuszy oraz tłumaczy, prowadzi zbiórki, a nawet troszczy się o zwierzęta, które towarzyszą mieszkańcom Ukrainy szukającym schronienia.

Ciekawą i spójną informację o projektach unijnych realizowanych w Warszawie prezentuje Broszura(otwiera się w nowej karcie)

Projekty umieszczone w poniższym zestawieniu zostały podzielone według źródła finansowania na:

  • Programy operacyjne (krajowe: POIiŚ, POWER, POPC, POPT; regionalne: RPO WM; i zakłądajace współpracę z zagranicznymi partnerami: EWT)
  • Programy ramowe i inne (np. Horyzont 2020, Interreg, Łącząc Europę, Erasmus+, Kreatywna Europa)
  • Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy