Zmiany klimatyczne dotykają nas w coraz większym stopniu wywołując ulewy nawalne, susze, pożary, trąby powietrzne. Jedną z metod niezbędnych w ograniczaniu wpływu człowieka na środowisko jest gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ). Warszawa już wprowadza szereg inicjatyw, które zbliżają ją do tego celu.
Pierwszym przykładem jest powstanie w 2018 roku Strategii #Warszawa2030. Warszawa uczestniczy również w międzynarodowym projekcie: Capital Cities – współpraca stolic w obszarze gospodarki odpadami niebezpiecznymi – Erywań, Warszawa, Tirana. Wpisuje się on w obszar doskonałości gospodarczej: Zielona gospodarka komunalna, w tym gospodarka cyrkularna oraz ekonomia współdzielenia. Inicjatywa ma na celu m.in. podniesienie świadomości i uczestnictwa obywateli w gospodarce odpadami niebezpiecznymi oraz wprowadzenie ulepszonych rozwiązań w jej zakresie.
Budowanie świadomości
Stolica Polski w ostatnich latach przeprowadziła liczne kampanie edukacyjne i działania informacyjne dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi. Pierwsze działania tego typu odbyły się już w 2018 r. Zorganizowano wtedy np. Ekopiknik czy kampanię „Segreguj odpady właściwie”. W 2019 roku przeprowadzono m.in.: Warszawski Miesiąc Recyklingu – cykl wydarzeń informacyjno-edukacyjnych skierowanych do różnych grup odbiorców oraz kampanię promującą nowy system odbioru odpadów „Segreguj odpady właściwie”.
W 2020 roku kontynuowano kampanię promującą recykling odpadów. Poza tym odbyło się wydarzenie edukacyjne „Eko-poukładani” (w ramach którego wymieniano elektroodpady na sadzonki roślin). Dodatkowo na pl. Defilad odbyła się zbiórka ubrań, z której dochód przeznaczony został na rzecz seniorów. W ramach budżetu obywatelskiego rozpoczęła się również realizacja projektu „Eko-punkty w całym mieście”. Zakłada on stworzenie interaktywnej mapy umożliwiającej szybkie odnalezienie punktów zbiórki różnego rodzaju odpadów. Będzie ona uzupełniana o punkty umożliwiające nadawanie przedmiotom drugiego życia, np. oddanie ubrań, jadłodzielnie itp.
W tym roku Miasto ponownie uczestniczyło w Targach Zero Waste oraz zorganizowało wydarzenie „Eko-poukładani”. Poza tym pierwszy raz uczestniczy w akcji „Coś dobrego”, w ramach której zbierane są ubrania do wtórnego użytku. Za każdy 1 kg odzieży w dobrym stanie 1 zł trafia na konto Fundacji Przyjaciele Palucha. Akcja trwa do 30 sierpnia.
Infrastruktura gospodarki cyrkularnej
Obok działań edukacyjnych Miasto prowadzi inwestycje, które mają wspierać idee związane z GOZ. Wiele z nich powstaje w ramach działań Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania, np.: powstające właśnie Centrum Recyklingu i Edukacji Ekologicznej, rozbudowa spalarni, sortowni oraz stworzenie biogazowni.
Warszawa zamierza również rozszerzyć system PSZOK-ów o nowe lokalizacje i funkcje. Działanie to jest odpowiedzią na potrzeby mieszkańców oraz wpisuje się w model gospodarki o obiegu zamkniętym. Ważną rolę odgrywać tu będą tworzone przy PSZOK-ach punkty napraw i ponownego użycia rzeczy. Przedmioty niepotrzebne jednym mieszkańcom dostaną drugie życie w domach innych.
Utworzenie punktu ponownego użycia rzeczy niebędących odpadami oraz punktów napraw pozwoli na ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów i wpłynie korzystnie na politykę środowiskową. Jednocześnie w nowoutworzonych PSZOK prowadzona będzie edukacja mieszkańców, w tym powstanie strefa edukacyjna składającą się ze ścieżek edukacyjnych oraz sali edukacyjnej, w której będzie możliwość prowadzenia warsztatów i wykładów. Budowa 18 PSZOK-ów na terenie m.st. Warszawy uwzględniona jest w planie inwestycyjnym stanowiącym załącznik do Planu Gospodarki Odpadami dla woj. mazowieckiego 2024.
Ekonomia współdzielenia
22 czerwca 2021 r. na platformie miejskiej powstała zakładka WawaShare – Biznes. Ukazane są na niej działania Miasta na rzecz budowania miejskiego ekosystemu dla ekonomii współdzielenia. Liczba projektów przekroczyła liczbę 50 i jest na bieżąco uaktualniana. Niektóre z prezentowanych inicjatyw, takie jak platforma Spółdzielnia Kultury, bookcrossing czy jadłodzielnie, po części wpisują się w racjonalne gospodarowanie odpadami.
Od lat prowadzone są także działania na oficjalnych miejskich profilach w mediach społecznościowych. Wskazówki dotyczące prawidłowej segregacji odpadów, opatrzone są hashtagami #RadyNaOdpady oraz #SegregujNa5, dzięki którym mieszkańcy korzystający z profili społecznościowych m.st. Warszawy mogą w łatwy sposób znaleźć wskazówki nt. interesujących ich produktów. W razie wątpliwości mogą także skorzystać z wyszukiwarki Segregujna5.
Warto zaglądać także jest także zakładka Miejskiego Centrum Kontaktu 19115 Warszawa dotycząca gospodarki odpadami, gdzie mieszkańcy na bieżąco informowani są o prowadzonych działaniach i akcjach promocyjnych.
Czym jest gospodarka obiegu zamkniętego?
Gospodarka cyrkularna jest wyzwaniem dla społeczeństw, ponieważ wymaga zmiany myślenia – konsumpcyjnego, dotyczącego zużywania zasobów naturalnych, podejścia do wyrzucania rzeczy etc. W tym momencie większość z nas działa na zasadzie „weź, zużyj, wyrzuć”. Jednakże model ten bardzo negatywnie wpływa na ilość zasobów naturalnych i środowisko. W związku z przyspieszającymi zmianami klimatycznymi wymaga on pilnej transformacji.
GOZ jest modelem, który powinien zastąpić aktualny – zakłada on, że surowce i produkty pozostaną w obiegu tak długo, jak jest to możliwe, zaś ich wartość będzie maksymalizowana. W konsekwencji będziemy wydobywać mniej surowców naturalnych i produkować mniej śmieci, a te które już powstaną wykorzystamy ponownie do produkcji.
Dodatkowo, jest to model sprzyjający powstawaniu miejsc pracy. Unia Europejska przewiduje powstanie na jej terenie 2 mln wakatów, głównie w logistyce, recyklingu, usługach związanych z naprawą i modernizacją produktów oraz w platformach sprzedaży, które będą przedłużać życie produktów poprzez ich ponowne sprzedawanie.
Porównanie gospodarki liniowej z cyrkularną[1]
[1] Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Gospodarka_o_obiegu_zamkni%C4%99tym
