null

Odbicie PAST-y – biało-czerwona flaga na Zielnej

Drukuj link otwiera się w nowej karcie

We wtorek 20 sierpnia, przypada 80. rocznica zdobycia przez powstańców warszawskich, gmachu PAST-y, czyli ówczesnego budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej 39. Z tej okazji Światowy Związek Żołnierzy AK razem z Ogólnokrajowym Środowiskiem Żołnierzy Armii Krajowej Batalionu „Kiliński” zorganizował rocznicowe obchody.

Z wielkim wzruszeniem i dumą spoglądam na symbol Polski Walczącej, który wznosi się na dachu wieżowca PAST-y. Dziś, gdy obchodzimy 80. rocznicę walk o budynek PAST-y, patrząc na znak Polski Walczącej, szczególnie mocno odczuwamy ciężar historii i wartość wolności, za którą nasi przodkowie oddawali życie – napisał w okolicznościowym liście prezydent Rafał Trzaskowski.

Zacięte walki o budynek przy ul. Zielnej 39 trwały niemal od początku powstania warszawskiego. W gmachu PAST-y (Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej) znajdowała się nowoczesna centrala telefoniczna, dlatego obiekt miał strategiczne znaczenia dla niemieckiego okupanta. W budynku zainstalowano specjalną „gorącą linię” Warszawa- Berlin, stąd łączono bezpośrednio rozmowy z dowództwem frontu wschodniego. PAST-a była też centrum łączności telefonicznej całego Generalnego Gubernatorstwa. W czasie wojny budynek był strzeżony przez posterunki Niemców, którzy dodatkowo wybudowali przy wejściu betonowy bunkier. Śródmiejski wieżowiec służył również niemieckim wojskom jako punkt strzelniczy.

Budynek Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej, pozostający w polskich rękach do samego końca Powstania, stał się symbolem niezłomności i nadziei. W miejscu, gdzie dzisiaj widzimy znak Polski Walczącej, zawisła kiedyś biało-czerwona flaga. Trudno nam, współczesnym mieszkańcom Warszawy, wyobrazić sobie, jak wielką nadzieję i euforię przyniosła ona walczącej Warszawie – miastu, które przez pięć długich lat cierpiało pod jarzmem niemieckiej okupacji – podkreślił prezydent Trzaskowski.

Walki o odbicie PAST-y trwały od 2 sierpnia 1944 roku. Powstańcze oddziały kilkukrotnie szturmowały budynek – ostatecznie gmach został zdobyty przez batalion „Kiliński” pod dowództwem rotmistrza Henryka Leliwy-Roycewicza przy wsparciu innych grup szturmowych AK. Po zwycięskiej akcji na szczycie budynku wywieszono biało-czerwoną flagę. Gmach PAST-y pozostał w polskich rękach do końca powstania – dzięki zdobyciu obiektu powstańcy m.in. uzyskali łączność między dzielnicami miasta. Odbicie PAST-y miało dla walczących oddziałów również duże znaczenie psychologiczne i było zachętą do dalszego oporu wobec Niemców.

Mimo wielu przeciwności losu, w tym także prześladowań za działalność podczas wojny i Powstania Warszawskiego, pozostało w nas Polkach i Polakach przekonanie, że agresorzy zawsze przegrywają, a dobrzy ludzie, choćby nie wiem jak mocno zostali skrzywdzeni, zostają w pamięci historii bohaterami. Dziś wspólnie budujemy Polskę, pamiętając o wartościach, takich jak: wolność, miłość do ojczyzny, wierność, męstwo, honor, prawość, przyjaźń, tolerancja, pomoc słabszym oraz sumienność. Dziś, w Wolnej Polsce i ukochanej Warszawie, z nadzieją wspólnie budujemy świat oparty na wzajemnym szacunku między narodami. Niech pamięć o okrucieństwie wojny i tragicznym boju o Warszawę będzie przestrogą dla przyszłych pokoleń – dodał Rafał Trzaskowski.

Budynek PAST-y to dziś serce powstańczej tradycji. Przy wejściu znajduje się 17 tablic nawiązujących do powstania warszawskiego. Od niedawna część pomieszczeń w budynku zajmuje także Dom Spotkań z Historią, instytucja kultury m.st. Warszawy.